اسپلیت

اگر به یاد داشته باشید در زمانی که مردم از سیستم های کولر آبی استفاده می کردند تنها به دلیل اینکه در این نوع کولر ها از آب استفاده می شد ، به آنها کولر آبی می گفتند و اکنون به دلیل اینکه کولر های گازی و یا اسپلیت ها از گاز فشرده برای سرمایش استفاده می کنند ، به آن ها کولر گازی می گویند.

البته دلیل اصلی تر این تشابه را باید در موضوع دیگری بررسی کرد. اسپلیت نام لاتین این نوع تهویه کننده هوا است. در زبان انگلیسی در واقع کولر گازی به اسپلیت شهرت دارد و حال آنکه تعریف آن در زبان فارسی و در بین مردم برای اولین بار با نام کولر گازی مصطلح شد.

موضوع دیگر اینکه هر گاه از تعمیر کولر گازی بحث می شود ، منظور از آن تعمیر اسپلیت هم می باشد زیرا تفاوتی در این دو نیست. بنابراین اگر نیاز به تعمیر اسپلیت خود دارید می توانید با مراجعه به مقاله تعمیر کولر گازی و اطلاعات این پست مشکل خود را مرتفع نمایید.

کولر گازی یا اسپلیت چیست

کولر های گازی یا همان اسپلیت نوعی سیستم تهویه هوا می باشند که با تبدیل کردن گاز به مایع و دوباره مایع به گاز سرمای موجود در هوای دریافتی از محیط که توسط اواپراتور صورت گرفته را می گیرند و آن را به محیط اتاق پرتاب می کنند.

در اسپلیت ها به دلیل ترموستاتی که استفاده شده اغلب جریان عملیات خنک سازی را می توان بصورت اتوماتیک و بر روی درجه دلخواه تنظیم کرد تا در هر زمان که میزانی از خنکی هوا در اتاق مهیا شد کولر گازی یا اسپلیت فعالیت خود را متوقف کند.

اجزاء تشکیل دهنده کولر گازی اسپلیت

کولر گازی از دو قسمت مکانیکی و الکتریکی تشکیل شده است که هر کدام به نوبه خود نقش مهمی در نحوه کارکرد کولر گازی ایفا می کنند.در این مطلب قصد داریم اجزاء تشکیل دهنده کولر گازی را به ترتیب نام برده و وظایف هریک را توضیح دهیم.

بخش های مکانیکی کولر گازی

کمپرسور کولر گازی

یکی از اصلی ترین و حیاتی ترین قسمت های تهویه مطبوع و کولر گازی ، کمپرسور کولر گازی یا موتور کولر گازی می باشد که گاز را از اواپراتور مکش کرده و به سمت کندانسور منتقل می کند. در اصل نحوه عملکرد کمپرسور کولر گازی همانند نحوه عملکرد پمپ می باشد.

کندانسور کولر گازی

از تعدادی صفحات آلمینیومی و لوله های مسی تشکیل شده است. بعد از اینکه کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور در یافت می کند ، آن را با فشار به سمت کندانسور هدایت می کند. وظیفه کندانسور جذب گرما در حالت سرمایش و انتقال آن به محیط خارجی می باشد. سیستم کندانسور در پنل خارجی قرار دارد. در نظر داشته باشید که ممکن است جنس لوله های کندانسور از فلزات دیگری باشد که لوله های مسی با کیفیت و عمر بیشتری می باشد.

اواپراتور کولر گازی

اوپراتور همانند کندانسور از لوله های مسی و صفحات آلمینیومی تشکیل شده است ولی با این تفاوت که وظیفه اپراتور این است که هوای درون اتاق که از قسمت فوقانی پنل وارد اواپراتور شده را دریافت و به کمپرسور هدایت می کند.این نکته را در نظر داشته باشید این نحوه عملکر اسپلیت می باشد زیرا نحوه عملکرد اوپراتور در کولر گازی های پنجره ای و سقفی متقاوت می باشد.

گاز خنک کننده کولر گازی

گاز خنک کننده یا همان ماده مبرد،گرمای محیط داخلی را که وارد اوپراتور می شود را از حالت مایع به حالت گاز تبدیل می کند و بعد از آن با دفع گرما مجددا به حالت مایع تبدیل کرده و به سمت کمپرسور هدایت می کند. از انواع گاز های خنک کننده می توان به گاز های R410  و  R22  اشاره کرد که از رایج ترین گازهای مورد استفاده در کولر گازی است.

لوله مویی کولر گازی

لوله مویی همانطور که از نام آن مشخص است یک لوله بسیار نازک است که باعث فشرده شدن گاز مبرد و در ادامه خنک شدن گاز مبرد می شود.

بخش های الکتریکی کولر گازی

الکتروموتور فن کولر گازی

همانطور که از نام آن پیداست وظیفه تامین نیروی چرخشی فن های کولر گازی را بر عهده دارد. وظیفه فن داخلی هدایت هوای خنک (حالت سرمایشی) و هدایت هوای گرم (حالت گرمایشی) از پنل داخلی به سمت محیط خانه می باشد. در مقابل ، وظیفه فن خارجی که در پنل بیرونی یا همان کمپرسور قرار دارد دریافت گاز مبرد از اواپراتور و هدایت آن به سمت کندانسور است. الکترو موتور فن با توجه به نوع کمپرسور از انواع مختلف تشکیل شده است.

برد الکترونیکی کولر گازی

در کولر گازی های جدید و کولر گازی های هوشمند،آپشن های کنترلی بسیاری موجود می باشد که همه این کنترل ها به وسیله برد الکترونیکی و یا همان برد فرمان می باشد. برد فرمان به صورت مستقیم با سنسور ها ارتباط دارد و با توجه به سیگنال های دریافتی از سنسور ها به قسمت های مختلف کولر گازی فرمان می دهد که باید در شرایط کنونی چه عملکردی را انجام دهند.

فیوز حرارتی اتوماتیک کولر گازی (اور لود)

ممکن است دمای کولرگازی به دلایل مختلفی بیش از حد مجاز افزایش پیدا کند که اگر از افزایش آن ممانعت نشود ممکن است آسیب های جبران ناپذیری مانند سوختن کمپرسور را به دنبال داشته باشد. برای جلوگیری از این مشکل فیوز حرارتی یا همان اورلود در کولر گازی تعبیه شده است که به وسیله آن سیگنال هایی به برد فرمان فرستاده می شود و برد فرمان احساس خطر کرده و دستور خاموش شدن کولر گازی را صادر می کند تا از سوختن احتمالی کولر گازی جلوگیری شود.

سنسور تنظیم دما کولر گازی

در کولر گازی های جدید و کولر گازی های هوشمند یکی از برجسته ترین مزیت ها ، تنظیم دمای محیط به صورت خودکار می باشد که این وظیفه به عهده سنسور های تنظیم دما می باشد. از مزیت های سنسور این است که  از کارکرد بیش از نیاز کولر گازی و افزایش اصطحلاک و هزینه برق جلوگیری می شود. سنسور تنظیم دما دقیقا این وظیفه را دارد به طوری که این قطعه الکترونیکی بعد از تشخیص دمای تنظیم شده ، پالس هایی به برد فرمان می دهد و برد فرمان بعد از آن دستور خاموش شدن کولر گازی را صادر می کند.(البته در کولر گازی های دی سی اینورتر دستگاه دیگر خاموش نمی شود بلکه به حداقل دور خود میرسد و همین امر موجب کاهش چشمگیر مصرف برق می شود)

ساختمان کولرهای گازی

کولر گازی نیز همانند بسیاری از لوازم خانگی خصوصا یخچال فریزر از دو قسمت اصلی مکانیکی و الکتریکی تشکیل شده است.

عملکرد بخش الکتریکی کولر های گازی

قسمت الکتریکی خود شامل قسمت‌هایی چون دوشاخه و سیم‌های رابط ، کمپرسور ، خازن ، رله بار زیاد (اورلود) ، رله راه انداز ترموستات ، کلید چند وضعیتی ( کلید فن ) ، کلید اصلی کولر و کنترل از راه دور ( در کولرهای دو تکه ) می باشد.

درکولرهای گازی از یک خازن و در بعضی از کولرها از دو خازن به منظور ایجاد گشتاور راه اندازی کمپرسور استفاده می شود. شکل متداول بکارگیری خازن ، به این صورت است که یک خازن برای راه اندازی موتورفن (پروانه) و یک خازن برای راه اندازی کمپرسور مورد استفاده قرار می‌گیرد ظرفیت این خازنها در کولرهای مختلف متفاوت است.

عملکرد بخش مکانیکی کولر های گازی

اجزای مکانیکی کولر گازی با اندکی تفاوت ، درست مثل قطعات مکانیکی یخچال می‌باشد. از آن جمله می‌توان به قطعاتی مانند کمپرسور کندانسور (رادیاتور) ، اواپراتور ،  ( درایر ) ، پروانه اواپراتور ، لوله مویین ( کاپیلاری ) ، سینی زیر کولر ، خروجی هوا اشاره کرد.

در کمپرسور کولرهای گازی دو مکانیسم بکار گرفته شده است. نوعی از این کمپرسورها از  پیستون و میل لنگ طراحی نموده‌اند. اما نوع دیگری از کمپرسورها فاقد میل لنگ و پیستون بوده و روتور در حال چرخش (به واسطه فرم خاص) گاز را از مسیر ورودی مکیده و آن را وارد لوله  رفت می‌سازد این نوع کمپرسورها را کمپرسورهای دورانی می‌نامند.

در کولرهای گازی از دو پروانه استفاده می‌شود که عموما بر روی یک محور اصلی سوار شده‌اند. یکی از پروانه‌ها هوا را از مجرای ورودی مکیده و با وزش آن کندانسور ، گرما را به محیط خارجی منزل یا محل کار می‌راند، پروانه دوم که به قسمت جلوی موتور فن متصل است هوا را از مجرای ورودی مکیده و با وزش آن به اواپراتور ، سرما را به محیط وارد می‌سازد. 

گاهی ممکن است بر اثر عدم تنظیم ترموستات و یا ازدیاد گاز شارژ شده ، اواپراتور و یا قسمتی از لوله برگشتی برفک یا یخها ذوب  شوند و در نتیجه آب از جدارهای کولر سر ریز کند. برای پیشگیری از این مشکل ترتیبی اتخاذ شده است که در صورت بروز حالت فوق ، آب به خارج از کولر هدایت می شود. این وظیفه بر عهده سینی زیر کولر است. در گوشه‌ای از سینی ، لوله مخصوصی تعبیه شده که این آبها از آن خارج می‌شود. برای جلوگیری از ریزش آب ، عموما به لوله مذکور شیلنگی متصل می‌شود و با قرار دادن آن بر روی سطح زمین از پراکنده شدن ذرات آب در محیط جلوگیری می‌شود. 

ساختمان کولر های گازی دو تکه

در کولرهای دو تکه ، کمپرسور و کندانسور در واحدی به نام یونیت خارجی تعبیه شده‌اند. این واحد در خارج از ساختمان نصب می‌شود. واحد تبخیر یا اواپراتور و شیر انبساط نیز در یک واحد بنام یونیت داخلی تعبیه شده‌اند. کولرهای دو تکه عموما دارای دستگاه کنترل از راه دور می‌باشند. هوا در جهت ورود به محیط منزل یا محل کار از دریچه مخصوصی که به خروجی هوا معروف است می گذرد. به منظور جلوگیری از ورود گرد و غبار و موارد مشابه به داخل محیط منزل یا محل کار ، پشت خروجی هوا سیمی یا اسفنجی تعبیه می شود.